Ngày 16/7 vừa qua, TAND TP HCM đã xử phúc thẩm vụ kiện bản quyền 4 hình tượng nhân vật “Thần Đồng đất Việt”. Phiên phúc thẩm diễn ra với nhiều tranh luận gay gắt kéo dài suốt 4 tiếng đồng hồ. Có mặt đại diện cho Công ty Phan Thị là ông Nguyễn Vân Nam và bà Phan Thị Mỹ Hạnh (bị đơn), đại diện bên nguyên đơn là ông Lê Linh.
Hơn 12 năm đi tìm “công lý”
Nguyên đơn đã khởi kiện yêu cầu công nhận mình chính là “cha đẻ” sáng tạo ra bốn hình tượng nhân vật “Trạng Tý”, “Sửu Ẹo”, “Dần Béo”, “Cả Mẹo” là các nhân vật trung tâm của bộ truyện tranh “Thần đồng Đất Việt” và yêu cầu Công ty Phan Thị dừng việc tiếp tục sản xuất các biến thể (hiện nay đã có hơn 200 ấn bản) làm ảnh hưởng đến tính toàn vẹn của tác phẩm.
Trình bày các lý do kháng cáo, phía bị đơn cho rằng, tòa sơ thẩm đã vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng – xử không đúng thẩm quyền. Tòa không triệu tập người có quyền, nghĩa vụ liên quan (như Cục bản quyền tác giả) hay công bố tài liệu, chứng cứ do người có quyền, nghĩa vụ vắng mặt. “Tòa sơ thẩm tuỳ tiện áp dụng điều ước quốc tế về suy đoán quyền tác giả, vi phạm nguyên tắc mọi người đều bình đẳng trước pháp luật. Việc công nhận nguyên đơn là tác giả duy nhất tạo tiền lệ nguy hiểm, vô hiệu hoá điều luật bằng một bản án của toà án cấp quận…”
Bên cạnh đó, ông Nguyễn Vân Nam cho rằng tác phẩm được sáng tác trong thời gian họa sĩ Lê Linh đang là nhân viên của Công ty Phan Thị và ông Linh vẽ dưới sự chỉ đạo của bà Hạnh, nên toàn bộ sở hữu bản quyền tác phẩm thuộc Công ty Phan Thị. Vì lý do này, Công ty Phan Thị kháng cáo toàn bộ bản án sơ thẩm.
Có mặt tại phiên tòa, luật sư Phạm Vũ Khánh Toàn (Đoàn Luật sư Hà Nội, đại diện luật sư bên ông Lê Linh) phân tích rằng luật SHTT quy định quyền nhân thân là không thể chuyển giao nên nếu ông Lê Linh có muốn chuyển nhượng quyền này cho bà Hạnh thì luật cũng không cho phép. Việc công ty Phan Thị làm biến thể các nhân vật nên phải có sự đồng ý của họa sĩ Lê Linh. Và theo đó, “từ tập 79 trở đi bất cứ trang nào có xuất hiện 4 hình tượng nhân vật này đều là xâm phạm đến bảo vệ sự toàn vẹn của nhân vật.”
Tuy nhiên, đại diện Công ty Phan Thị vẫn khẳng định, bốn nhân vật định hình rõ trong đầu bà Hạnh nhưng do không phải là họa sĩ nên bà Hạnh đã thuê một số họa sĩ có Lê Linh để vẽ, nhưng ông Nam lại không trả lời được câu chất vấn của Lê Linh là bà Hạnh đã “cầm tay chỉ việc ra sao?” và một người không có kiến thức về nghệ thuật thì điều đó là rất vô lý.
Sau 12 năm xét xử, lần đầu tiên có mặt tại phiên tòa, Giám đốc Công ty Phan Thị – bà Phan Thị Mỹ Hạnh vừa mới từ Mỹ về, cho biết trong quá trình xuất bản, nếu đơn vị cấp phép xuất bản yêu cầu chỉnh sửa về hình vẽ thì tôi quyết định hết, không cần trao đổi lại với họa sĩ và từ tập 79 không đề tên ông Linh vì đã có họa sĩ khác vẽ.
Bà Hạnh cho biết không có hợp đồng nào ký riêng với ông Linh về các phần công việc nào khác hoặc thỏa thuận đứng tên chung là đồng tác giả mà chỉ có hợp đồng lao động ghi “làm việc theo yêu cầu của công ty”.
Nhưng cũng tại phiên tòa, bà Hạnh một mực khẳng định bộ truyện Thần đồng đất Việt của công ty Phan Thị và chỉ ghi tên ông Linh để giao lưu với công chúng, bà là người đưa ra ý tưởng để ông Linh vẽ từ tập 1-7.
Trước tòa, công ty Phan Thị xác nhận: “Từ tập 1 đến tập 79 công chúng ghi nhận truyện và tranh là họa sĩ Lê Linh”. Trả lời câu hỏi của Hội đồng xét xử, bà Hạnh xác nhận từ tập 79 trở đi, công ty Phan Thị đã làm tác phẩm phái sinh, các nhân vật khác hoàn toàn với bản gốc. Tuy nhiên, vẫn ghi rõ người nào vẽ, người nào làm nội dung, phía sau có ghi sử dụng hình ảnh của Lê Linh là đồng tác giả, ghi nhận công sức của anh Linh.
Đồng thời bà Hạnh cũng khẳng định hoàn toàn không biết quyền sở hữu và quyền tác giả có đồng nhất (là một quyền) hay không.
Phiên tòa sẽ được tiếp tục phần tranh luận vào 14h ngày 29/7 tới.
Nguyệt Hằng (Tổng hợp)
Ảnh: Thần đồng đất Việt
